สายหยุด

สายหยุด

 

ชื่อพื้นเมือง กล้วยเครือ (สระบุรี) เครือเขา แกลบ (เลย) สายหยุด (ภาคกลาง ภาคใต้) เสลาเพชร (สุราษฎร์ธานี)

ชื่อวิทยาศาสตร์ Desmos chinensis Lour.
ชื่อวงศ์ ANNONACEAE
ชื่อสกุลไม้ Desmos Lour.
ในประเทศไทย พบทั่วไป ในป่าเบญจพรรณชื้น ป่าดงดิบ ทุกภาค ในต่างประเทศ พบที่ จีนตอนใต้

ลักษณะทั่วไป

ต้นไม้ เป็นไม้เถาเนื้อแข็ง กิ่งอ่อน สีน้ำตาล มีขนกิ่งแก่ สีดำ เป็นมัน ไม่มีขน กิ่งมักหักไปหักมา เปลือกนอกสีน้ำตาลจนถึงดำ เปลือกใน สีขาว อาจเลื้อยได้ยาวถึง 10 ม. และตัดแต่งทรงพุ่มก็ได้
ใบ ใบเดี่ยว เรียงสลับระนาบเดียวกัน รูปขอบขนานแกมรูปใบหอก กว้าง 2.5 - 7.5 ยาว 5.5 - 20 ซม. ปลายแหลมเป็นติ่งสั้น ขอบใบเรียบ บิดเป็นคลื่นเล็กน้อย โคนมนหรือเว้าเล็กน้อย ด้านหลังใบเกลี้ยง ด้านท้องใบมีขนสีน้ำตาล เนื้อใบบาง ใบอ่อน สีน้ำตาล ใบแก่ สีเขียว ก่อนร่วงสีเหลือง เส้นแขนงใบ 12 - 14 คู่ โค้งสวยงามจรดเส้นถัดไปก่อนถึงขอบใบ ก้านใบยาว 0.6 ซม.
ดอก ออกเดี่ยว ตรงข้ามใบ ห้อยลง กลีบรองกลีบดอก 3 กลีบ รูปร่างค่อนข้างสามเหลี่ยม ปลายกลีบชี้ตั้งฉากกับก้านดอก ขนาดเล็ก กลีบดอก 6 กลีบ แบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ กลีบชั้นในกว้าง 1 - 2 ซม. ยาว 4.5 - 9 ซม. กลีบชั้นนอกกว้าง 1.3 - 1.8 ซม. ยาว 5 - 13 ซม. กลีบดอกชั้นในสั้นและเล็กกว่ากลีบชั้นนอก ทุกกลีบบิดงอและมีลายเส้นทุกกลีบดอก สีกลีบดอกเหลืองทอง เกสรผู้และเกสรเมียจำนวนมาก มีกลิ่นหอมเฉพาะตอนเช้า สาย ๆ หยุดส่งกลิ่น

ผล เป็นผลกลุ่มประกอบด้วยผลย่อยรูปยาวเรียว มีส่วนป่องเป็นกระเปราะ 7 - 8 กระเปาะ ระยะเวลาในการออกดอกและเป็นผล ออกดอกตลอดปี
การขยายพันธุ์ นิยมเพาะกล้าด้วยเมล็ด ปักชำกิ่งและตอนกิ่ง

การใช้ประโยชน์

ด้านสมุนไพร ส่วนที่ใช้เป็นสมุนไพรและสรรพคุณคือ
ราก ต้มน้ำดื่ม แก้ปวดเมื่อย
ดอก เข้ายาหอม บำรุงหัวใจ
ลำต้นและราก เข้ายาอาบอบรักษาผู้ติดยาเสพติด
ข้อมูลวิจัยที่สำคัญ

สารสกัดแอลกอฮอล์และน้ำจากดอก ไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย แต่สารสกัดแอลกอฮอล์จากใบและต้น ต้านเชื้อไวรัสเอดส์ได้บ้าง และต้านการชักในสัตว์ทดลองได้ดี สารสกัดนี้มีพิษเฉียบพลันปานกลาง ( LD 50 = 500 มก./กก.)

ด้านการเป็นไม้ประดับ ความน่าสนใจของไม้ต้นนี้ คือ เป็นไม้เถาขนาดเล็ก มีใบเขียวตลอดปี ดอกหอมแรงช่วงเช้าเท่านั้น และออกดอกตลอดปี สามารถปลูกเป็นไม้เลื้อยซุ้มหรือตัดแต่งทรงพุ่มก็ได้ เพาะกล้าจากเมล็ดหรือปักชำหรือตอนกิ่งได้ ปลูกและบำรุงได้ง่าย เติบโตเร็ว ต้องการแสงแดดเต็มที่ ในการปลูกเป็นไม้ประดับในป่าอนุรักษ์ไม่ขัดกับหลักการจัดการอุทยานแห่งชาติ เพราะว่าเป็นไม้ท้องถิ่นดอกหอมชนิดหนึ่ง ใช้พื้นที่ปลูกไม่กว้างขวางนัก สามารถปรับแต่งให้เหมาะสมกับความต้องการในการปลูกได้ง่าย
การปลูกและดูแลรักษา

สายหยุดเป็นพรรณไม้กลางแจ้งชอบแสงแดด ดินที่ปลูกควรเป็นดินร่วน อุดมสมบูรณ์ สามารถเก็บความชื้นได้ดี น้ำท่วมไม่ถึง ระยะเวลาจากเพาะเมล็ดจนถึงออกดอก ประมาณ 3-4 ปี ถ้าได้รับการดูแลเป็นอย่างดี

อ้างอิง http://www.maipradabonline.com/maileay/sayod.htm